Dbaj o serce

Najczęściej problemy z sercem kojarzą nam się z podeszłym wiekiem, osobami bardzo otyłymi i w naszym przekonaniu dotyczą wszystkich tylko nie nas. Tymczasem choroby układu krążenia w szczególności zawały serca, dotyczą coraz to młodszych ludzi. Czy jesteśmy bezbronni? Czy istnieją czynniki kształtujące poziomy ryzyka? Czy można zmienić tryb życia by żyć długo i zdrowo? Z tymi pytaniami zwróciliśmy się do naszego eksperta – kardiologa, dr n. med. Krzysztofa Mokrzyckiego

RED: Jak najprościej możemy podzielić i scharakteryzować czynniki ryzyka dla chorób układu krążenia?

dr KM: Generalnie istnieją dwa rodzaje czynników:
- Czynniki ryzyka modyfikowalne
- Czynniki niemodyfikowalne

Czynniki modyfikowalne
Czynniki modyfikowalne to te na który mamy wpływ czyli to nasza dieta, aktywność fizyczna, masa ciała, stosowanie używek (głównie papierosów) oraz właściwe leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i zaburzeń lipidowych..

Dieta
Najważniejsza jest zdrowa dieta. Powinna być oparta głównie na białku ryb morskich oraz warzywach i owocach. Ryby powinniśmy jeść jak najwięcej, przynajmniej 2 razy w tygodniu. Na naszych stołach mogą gościć także i inne owoce morza. Jako, że nie są one niestety w polskiej tradycji mocno zakorzenione, a i trudno dostępne i drogie , dlatego też ryby są i powinny być podstawą diety . Znajdują się w nich bardzo dobroczynne dla naszego organizmu rodzaje tłuszczu, które korzystnie wpływają na poziom frakcji cholesterolu oraz triglicerydów. Pamiętajmy także o spożywaniu dużych ilości jarzyn ( głównie pomidorów), owoców ( w okresie zimowym szczególnie cytrusów) oraz olejów roślinnych ( najlepiej oliwy z oliwek). Wszystkie te elementy, a głównie owoce morza, pomidory, oliwa z oliwek, zboża oraz czerwone wino stanowią podstawę tak zwanej diety śródziemnomorskiej

Z naszych jadłospisów należy zdecydowanie wyeliminować wieprzowinę oraz ograniczyć wołowinę. Zalecane jest natomiast mięso kurze i indycze w formie gotowanej i duszonej, a nie smażonej. Należy także ograniczyć tłuszcze nasycone zawarte w maśle, śmietanie i innym nabiale z dużą zawartością tłuszczu.
Należy uważać także na słodycze, ponieważ nie tylko utrudniają utrzymanie prawidłowej masy ciała, ale i zaburzają naszą gospodarkę węglowodanową i tłuszczową. Przeciwwskazane są zdecydowanie chipsy, frytki i inne smażone, szczególnie na starym oleju potrawy.
Masa ciała powinna utrzymywać się około 20-25 BMI (RED: BMI – Body Mass Index, oznacza stosunek między masą ciała a wzrostem. Wyliczamy go jako iloraz masy ciała w kg, do wzrostu podniesionego do kwadratu – wyrażonego w m.kw.).
Powyżej 25 BMI mamy już nadwagę, od 30 BMI otyłość, a od 40 otyłość olbrzymią .

Następnym elementem jest aktywność fizyczna

Zalecam wszystkim paniom, 3 razy w tygodniu po 1,5 godziny intensywnego wysiłku fizycznego. Jeśli mamy stresującą pracę, duże tempo życia, to taki wysiłek regularny i co ważne intensywny jest dla nas bardzo dobry ( o jego intensywności powinna decydować wydolność organizmu!).
Wtedy odreagowujemy stresy dnia codziennego. Pozbywamy się „złych” emocji i utrzymujemy prawidłowe napięcie układu autonomicznego – nadzorującego prawidłową funkcję wszystkich narządów naszego organizmu, a przy okazji utrzymujemy nasze mięśnie w dobrym napięciu – w dobrej kondycji. Wysiłek fizyczny pozwala utrzymać prawidłową masę ciała bez dużych ograniczeń dietecznych, a ponadto normalizuje wartości ciśnienia tętniczego. Należy pamiętać, że także regularny seks ma działanie relaksujące, poprawiające kondycję fizyczną i odchudzające.

Kontrola ciśnienia
Nasze ciśnienie powinno utrzymywać się w granicach uznanych za prawidłowe czyli poniżej 140/90 mmHg, a poniżej 130/80 mmHg u osób z cukrzycą. Jeśli radykalne ograniczenie spożycia soli, normalizacja masy ciała i regularna aktywność fizyczna nie obniżą wartości ciśnienia tętniczego do wartości podanych powyżej to bezwzględnie należy skorzystać z porady lekarza POZ, internisty lub kardiologa, bo nie leczone lub leczone niewłaściwe nadciśnienia rujnuje nasz układ sercowo-naczyniowy wybitnie skracając nasze życie.

Cukrzyca
Jeśli już dopadła nas cukrzyca, musimy utrzymywać normoglikemię, czyli wartości takie jak u zdrowych ludzi. Należy pamiętać, że duża aktywność fizyczna i normalizacja masy ciała w cukrzycy pozwala nieraz obniżyć poziom glukozy we krwi do wartości prawidłowych nawet bez leków! Pamiętajmy, że w cukrzycy podobnie jak i po zawale serca, należy bezwzględnie utrzymywać wartości złego cholesterolu (LDL) poniżej 100mg%

Zaburzenia lipidowe
Odpowiednia dieta oraz wysiłek fizyczny potrafi obniżyć poziom „złego” cholesterolu ( frakcji LDL) nawet o 20%. Jeśli zaburzenia są zbyt duże, musimy sięgnąć po leki i wtedy powinno się je przyjmować przewlekle. Dlatego też zalecam każdej z pań, kontrolę gospodarki lipidowej ( HDL- cholesterol, LDL- cholesterol oraz triglicerydy raz na rok)

Abstynencja nikotynowa.
Abstynencja nikotynowa jest najważniejszym elementem prozdrowotnego trybu życia. Musimy pamiętać że, również palenie bierne czyli przebywanie w atmosferze dymu nikotynowego, szkodzi nam w stopniu podobnym jak palenie czynne.. W kilku badaniach wykazano, że żony wieloletnich czynnych palaczy zapadały na zawały serca prawie tak często jak kobiety czynnie palące, a zdecydowanie częściej niż kobiety mężów niepalących

Kawa
Wbrew obiegowym opiniom nie jest zabroniona. Jeśli osoba nie ma nadciśnienia tętniczego lub ma nadciśnienie tętnicze dobrze wyrównane, może pić kawę. W tym przypadku – podobnie jak z innymi używkami zalecany jest oczywiście umiar.

Alkohol
Ma w małych i umiarkowanych ilościach dobroczynny wpływ na nasz układ krążenia. Więcej zawałów występuje u osób niepijących lub osób pijących nadmiernie. Występuje tu tzw. paradoks francuski. We Francji przy stosunkowo tłustej diecie i częstym paleniu ilość zawałów serca jest zdecydowanie mniejsza, niż w innych krajach , ze względu duże spożycie alkoholu, głównie wina. Alkohol w małych dawkach jest korzystny dla układu krążenia. To jest używka, która poprawia nasz nastrój, obniża napięcie emocjonalnie a także działa przeciwmiażdżycowo. Lampka koniaku, 1-2 lampki wina czy piwo do posiłku, działa bardzo dobrze. Sam etanol poprzez hamowanie agregacji płytek poprawia przepływ przez tętnice wieńcowe serca, natomiast zawarte w największych ilościach w czerwonym winie bioflawonoidy dodatkowo wywierają działanie przeciwmiażdżycowe.

Praca i wypoczynek
Na koniec słowo o tym co niesie życie codzienne czyli praca, praca i jeszcze raz praca. Życie powinno mieć właściwe proporcje. Stosunek pracy do wypoczynku powinien zostać właściwie określony i co ważne przestrzegany. W obecnych czasach pracoholizm staje się powszechną dolegliwością i powoli staje się jednym z czynników zagrożenia rozwoju miażdżycy.

Czynniki niemodyfikowalne
To tzw. złe geny dziedziczone po naszych rodzicach i przodkach, odpowiedzialne za wystąpienie u nas nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu I, dużych wrodzonych zaburzeń gospodarki lipidowej, niewydolności nerek i innych chorób metabolicznych prowadzących do szybkiego rozwoju miażdżycy i jej powikłań. To one odpowiedzialne są na przykład za wystąpienie bardzo niekorzystnego, dużego przerostu serca w nadciśnieniu czy poszerzania się głównej tętnicy- aorty, co może mieć bardzo poważne implikacje dla naszego zdrowia. Jako że nie jesteśmy w stanie wpłynąć na ich wystąpienie, to przynajmniej spróbujmy wszystkimi dostępnymi środkami modyfikować ich przebieg i zminimalizować niekorzystny ich wpływ na nasz organizm.