Rozwiązanie umowy o pracę

Pracujesz? A może zatrudniasz innych? W każdej z tych sytuacji możesz stanąć przed obliczem konieczności zakończenia współpracy. Dla pracownika powodem może być chęć dalszego rozwoju, znudzenie branżą czy propozycja podobnej, ale lepiej płatnej pracy.
W przypadku pracodawcy może to być potrzeba pozbycia się nieekonomicznego i mało wydajnego pracownika lub konieczność redukcji etatów. Kiedy dochodzi do momentu rozwiązania umowy o pracę, bardzo często okazuje się, że zarówno pracownik jak i pracodawca nie bardzo wiedzą jakie mają uprawnienia, obowiązki i jakie rozwiązanie jest dla nich najkorzystniejsze.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu Pracy, umowa o pracę może być rozwiązana na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron to jest za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę jak i pracownika, bez wypowiedzenia, z upływem czasu, na który była zawarta oraz z dniem ukończenia pracy.

1. Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron.
Jest to forma bezkonfliktowa, która wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika i pracodawcy. Rozwiązanie umowy następuje w terminie ustalonym przez strony stosunku pracy. Rozwiązanie w tym trybie może nastąpić w każdym czasie i można je stosować do każdego rodzaju umów. Może także nastąpić niezależnie od ograniczeń zakazujących wypowiedzenie. Z przepisów KP nie wynika, że musi być zachowana forma pisemna, natomiast dla celów dowodowych wskazane jest zachowanie formy pisemnej.

2. Rozwiązanie umowy o pracę przez oświadczenie jednej ze stron to jest za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę lub pracownika.
Jest jednostronnym oświadczeniem woli jednej ze stron, która ma na celu zakończenie stosunku pracy po upływie okresu wypowiedzenia. Wypowiedzieć umowę o pracę może zarówno pracownik jak i pracodawca. Wypowiedzenie jest czynnością jednostronną, która dochodzi do skutku w postaci rozwiązania umowy o pracę, bez względu na stanowisko drugiej strony. Za wypowiedzeniem można rozwiązać umowę zawartą na okres próbny, na czas określony, na czas nie określony oraz umowę zawartą w celu zastępstwa nieobecnego pracownika.

Wypowiedzenie umowy uważa się za skuteczne, jeżeli zostało złożone w taki sposób, by druga strona mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 KP w zw. z art. 300KP).
Wypowiedzenie może być wycofane, pod warunkiem, że druga ze stron wyrazi na to zgodę. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło do wiadomości drugiej strony jednocześnie z wypowiedzeniem lub wcześniej.
Przyczyny wypowiedzenia. Przyczynę wypowiedzenia musi podać pracodawca, jeżeli wypowiada umowę zawartą na czas nie określony. Nie musi jej podawać przy umowie zawartej na okres próbny, bądź na czas określony. Pracownik wypowiadając umowę o pracę nie musi podawać przyczyny wypowiedzenia ani tłumaczyć, dlaczego wypowiada umowę.
Okres wypowiedzenia. Przez okres wypowiedzenia rozumie się czas, jaki musi upłynąć między złożeniem wypowiedzenia, a rozwiązaniem umowy.
Długość okresu wypowiedzenia jest jednakowy dla obu stron i zależy od rodzaju umowy i stażu pracy u danego pracodawcy.
Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas próbny wynosi: 
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza dwóch tygodni,
- jeden tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż dwa tygodnie,
- dwa tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi trzy miesiące.

Okres wypowiedzenia 3 dniowy kończy się z upływem ostatniego dnia wypowiedzenia. Natomiast okres wypowiedzenia jednotygodniowy i dwutygodniowy kończy się w sobotę.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na zastępstwo nieobecnego pracownika wynosi trzy dni.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
- dwa tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- jeden miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- trzy miesiące jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej trzy lata.

Okresy tygodniowe i dwutygodniowe wypowiedzenia kończą się w sobotę zaś okresy wypowiedzenia miesięczne i trzymiesięczne kończą się ostatniego dnia miesiąca.
O zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony pracodawca ma obowiązek zawiadomić na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związków zawodowych. W piśmie zawiadamiającym pracodawca zobowiązany jest podać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie stosunku pracy. Ponadto w wypowiedzeniu należy pouczyć pracownika o środkach odwoławczych, tj. że przysługuje mu prawo wniesienia odwołania od wypowiedzenia do Sądu Pracy w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia (wniesienie odwołania jest wolne od opłat sądowych).
Przy rozwiązaniu umowy o pracę w tym trybie wymagana jest forma pisemna. Niezachowanie jej nie powoduje bezskuteczności wypowiedzenia. Wypowiedzenie ustne jest skuteczne, lecz stanowi naruszenie przez pracodawcę przepisów prawa pracy dotyczących wypowiedzenia.

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony.
Generalnie umowa o pracę zawarta na czas określony rozwiązuje się z upływem okresu, na który została zawarta. Umowę o pracę zawartą na czas określony można rozwiązać z zachowaniem okresu wypowiedzenia w przypadku, gdy:
- umowa jest zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy,
- w treści umowy strony przewidziały jej wcześniejsze rozwiązanie z zachowaniem okresu wypowiedzenia, który wynosi 2 tygodnie. Okres wypowiedzenia kończy się w sobotę.

 3. Rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w tym trybie w razie:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie na zajmowanym stanowisku (np. kradzież pieniędzy z kasy przez kasjerkę),
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (np. kierowcy zabrano prawo jazdy za jazdę pod wpływem alkoholu).

Rozwiązanie umowy w tym trybie nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Przed rozwiązaniem umowy o pracę w tym trybie pracodawca zasięga opinii zakładowej organizacji związkowej, która reprezentuje pracownika. Organizacja związkowa wyraża swoją opinię nie później niż w ciągu 3 dni od dnia otrzymania pisma.
Rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie wymaga formy pisemnej, uzasadnienia i  pracodawca ma obowiązek pouczyć pracownika, o prawie wniesienia odwołania do Sądu Pracy w terminie 14 dni od daty otrzymania rozwiązania.

4. Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niezawinionych przez pracownika.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w tym trybie:

• jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
• jeżeli niezdolność do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy) lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
• w razie usprawiedliwionej obecności pracownika z innych przyczyn niż wyżej wymienione trwającej dłużej niż jeden miesiąc.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyn nieobecności. Musi być zachowana forma pisemna. Przed rozwiązaniem umowy pracodawca zasięga zasięgnąć opinii zakładowej organizacji związków zawodowych.

5. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.
Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w tym trybie, jeżeli:

• zakład służby zdrowia stwierdzi szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na stan zdrowia pracownika, a pracodawca nie przeniesie go do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
• z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. Pracownik musi wykazać łącznie zaistnienie trzech przesłanek,  tj. że nastąpiło naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków względem pracownika, naruszenie to zostało zawinione przez pracodawcę oraz, że miało charakter ciężki (np. nie wypłacanie w terminie wynagrodzenia,  nie wypełnianie przez pracodawcę obowiązków wynikających z technicznego bezpieczeństwa pracy bądź dyskryminowanie).

Rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie wymaga formy pisemnej. Ponadto pracownik musi podać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę.
Rozwiązanie umowy może nastąpić nie później niż w terminie miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości okoliczności uzasadniającej jej rozwiązanie.

Umowa o pracę wygasa w sytuacji:

• śmierci pracownika,
• śmierci pracodawcy,
• upływu 3 miesięcy nieobecności pracownika z powodu tymczasowego aresztowania,
• niezgłoszenia przez pracownika powrotu do pracy w ciągu 30 dni od daty zakończenia czynnej służby wojskowej,
• wykreślenia pracodawcy państwowego z rejestru przedsiębiorstw.