Mobbing

Miejsce pracy, ze względu na mnogość ludzi i relacji stwarza wiele konfliktowych sytuacji. Określenie „mobbing” wprowadził na początku lat 80-tych XX wieku, szwedzki lekarz i psycholog Heinz Leymann zajmujący się problemem przemocy psychicznej w miejscu pracy. Zauważył on, że nie ma tzw. trudnych pracowników. Postrzegani są przez innych w ten sposób nie ze względu na cechy osobowości, lecz na system i kulturę pracy. W rezultacie badań Leymann stwierdził, że mobbing to nic innego jak terror psychologiczny. Zdefiniować go można jako wrogie, nieetyczne, systematycznie powtarzające się zachowania skierowane wobec jednej lub kilku osób.

Cechy charakterystyczne mobbingu:

• jest działaniem wrogim wobec jednostki (jednostek), mającym charakter długotrwały (przynajmniej pół roku),
• ma charakter systematyczny (występuje przynajmniej raz w tygodniu),
• zazwyczaj występuje przewaga pozycji prześladującego nad ofiarą (najczęściej jest to osoba lub grupa posiadająca władzę),
• celem działań jest wyeliminowanie ofiary z grupy pracowniczej,
• brak świadków wrogich zachowań lub ich obojętność wobec zaistniałej sytuacji,
• długotrwały charakter działań może prowadzić do psychosomatycznych i społecznych urazów ofiary.

Mobbing jako zjawisko długotrwałe można podzielić na kilka etapów. W początkowym okresie otoczenie daje odczuć danej osobie, że jest niemile widziana, szerzą się plotki na jej temat, jest pomijana w życiu firmy, dyskredytowana. Później działania przybierają na sile. Pracownik jest obwiniany za nie wypełnianie obowiązków, jest pomijany przy awansach czy przydziale zadań, przyczepia mu się etykietkę np. kłamcy lub osoby przewrażliwionej. Ofiara prześladowań w firmie zaczyna odczuwać dolegliwości psychosomatyczne związane ze stałym stresem.
W końcowej fazie mobbingu ofiara traci zupełnie motywację, poczucie godności. Jego tożsamość zostaje rozbita, co doprowadza do poczucia bezradności i bezsilności, a nawet myśli samobójczych.

Ludzie, którzy doświadczyli mobbingu przejawiają objawy zbliżone do tych, którzy przeżyli kataklizm, gwałt lub atak z użyciem siły. Najbardziej typowe zaburzenia to: zespół depresyjny, stany lękowe, PTSD (zespół stresu pourazowego).

Badania Leymanna pokazują, iż osoby, które są ofiarami mobbingu nie różnią się cechami osobowości od innych. Stają się ofiarami z powodu sytuacji. Zapobiec mobbingowi może jedynie podjęcie odpowiednich środków administracyjnych przez instytucję, po uprzednim wysłuchaniu pokrzywdzonych. Może to być nakłonienie agresora do zmiany pracy lub sankcje dyscyplinarne. Odpowiedzialność za dopuszczenie do mobbingu w zakładzie pracy ponosi pracodawca. W polskim prawie stanowi o tym art.94 Kodeksu Pracy z 1 stycznia 2004. Definiuje on mobbing i wyraźnie mówi o tym, że pracownik może domagać się odszkodowania od pracodawcy, jeśli wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę lub ucierpiało jego zdrowie. Niezależnie od tego czy mobberem jest przełożony, współpracownik czy nawet podwładny odpowiedzialność spoczywa na pracodawcy.

Mobbing, z etycznego punktu widzenia należy jednoznacznie potępić. Narusza on podstawowe prawa jednostki. Pamiętajmy, że nie należy być obojętnym wobec tego typu patologii i zawsze powinniśmy na nią reagować. Istnieją instytucje, które w takich sytuacjach zajmują się pomocą prawną i psychologiczną. Miejscem, w którym z pewnością można uzyskać pomoc są Okręgowe Inspektoraty Pracy.

veronique